ΑΚΡΙΤΑΣ
(31 έτη από την προς Κύριον εκδημία του)
Αρχιμ. Αντωνίου Φραγκάκη, Ιεροκήρυκος Ιεράς Μητροπόλεως Γορτύνης και Αρκαδίας
Αυτές τις ημέρες, συμπληρώθηκαν τριάντα ένα έτη από την οσιακή τελείωση ενός μεγάλου Ιεράρχου. Του Μητροπολίτου Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανής και Κονίτσης Σεβαστιανού. Παρέλκει να αναφερθώ στην αγιοπατερική φυσιογνωμία του, παρ’ όλο πού τα πνευματικά του παιδιά ήταν οι στενοί μου φίλοι στα χρόνια των θεολογικών μου σπουδών και ο ίδιος σφράγισε ανεξίτηλα την φοιτητική μου ζωή και την μέχρι τώρα πορεία μου. Έχουν γραφεί πάμπολλα και επάξια για την ουρανομήκη όντως προσωπικότητά του την παριππεύσασα τριακονταετία, που ο δικός μου πενιχρός λόγος δεν είναι ικανός να προσθέσει κάτι περισσότερο στην εγκωμιαστική αναφορά εκείνων που τον έζησαν στενότερα και με επιδέξιο χρωστήρα λόγου επακριβώς τον εξεικόνισαν. Θέλω μόνο να παρουσιάσω τον τρόπο της αρχικής γνωριμίας μας και την επεξήγηση του αγίου Πορφυρίου για όσα καταλυτικά και ανεύφθορα βιώματα μου δημιουργήθηκαν, όταν πρωτοσυναντήθηκα μαζί του.
Ήταν Φθινόπωρο του 1988 όταν βρέθηκα πρώτη φορά στον Πειραιά και στην Αθήνα. Επαρχιωτόπαιδο, χωρίς εμπειρίες από την ζωή της πόλης, δίχως ιδιαίτερες εκκλησιαστικές γνωριμίες, μέσα σε πρωτόγνωρες συνθήκες ζωής… Είχα συνδεθεί από πολύ μικρός με τον αείμνηστο και άγιο κατ’ εμέ Αρχιεπίσκοπο Κρήτης Τιμόθεο και το περιβάλλον της Ιεράς Μονής Παναγίας Καλυβιανής. Στα πρώτα φοιτητικά μου βήματα, έστειλε ο Θεός, εκεί στο «κλεινόν άστυ» των Αθηνών, φύλακα άγγελό μου και αχώριστο συμπαραστάτη και καθοδηγητή μου τον τότε Ιωάννη Γιαννουδάκο απόφοιτο εκκλησιαστικού λυκείου και σημερινό μοναχό π. Ιερόθεο τον παγκοίνως γνωστό και αγαπητό.
Διαμέναμε αμφότεροι στον Πειραιά. Πάντα μαζί εκκλησιαζόμασταν. Κάποια Κυριακή βρεθήκαμε στον ιερό ναό του Αγίου Νικολάου. Λειτουργός ο αείμνηστος Μητροπολίτης Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανής και Κονίτσης Σεβαστιανός. Ήταν συνοδικός την περίοδο εκείνη. Συμπροσευχόμενος ο οσίας μνήμης και μεγίστου πνευματικού κύρους Μητροπολίτης Σιδηροκάστρου αείμνηστος Ιωάννης Παπάλης. Ομολογώ ότι εκείνη η λειτουργία σφράγισε ανεξίτηλα την ζωή μου… Κατέβασε αισθητά τον ουρανό στη γη! Τα βιώματα δεν λέγονται, δεν γράφονται, δεν περιγράφονται… Υπάρχει και ο αδιόρατος κόσμος της καρδιάς, που όσα προσλαμβάνει και αποθησαυρίζει, δεν σημειολογούνται με λεκτικά σχήματα, ούτε και καταστρώνονται σε απόδοση γραφική… Ένας επίσκοπος πού έλαμπε εμφανώς, ευσταλής και αρχοντικός, ηδύμολπος και κατανυκτικός, ασκητικός και δοτικός, άτυφος και ιλαρός, σεμνός και συμμετρικός σε κάθε κίνηση και παρουσία, γλυκύς αλλά και εσωστρεφής (<ήταν εαυτώ και Θεώ συστρεφόμενος> κατά τον Γρηγόριο τον Θεολόγο), σύννους και επικοινωνιακός, ρωμαλέος και ταπεινός, όντως ταπεινός, γέμιζε με την παρουσία του της εκκλησιάς εκείνης την ευμεγέθη συγκρότηση και πλούσια χωρητικότητα. Ήταν μια διαφορετική έκδοση αρχιερατικής φυσιογνωμίας απ’ όσες είχαμε συναντήσει μέχρι τότε… Κανένα ψευδεπίγραφο χαρακτηριστικό δεν υπήρχε πάνω του, ούτε ακροθιγώς καιροσκόπος στο φρόνημα και απολυταρχικός στην συμπεριφορά, ξένος με την εκμετάλλευση της περίστασης και το στητό παράστημα πάνω στο βάθρο της εξουσίας… Προπαντός δεν ήταν χρυσοφορεμένη μαριονέτα με επιδέξιες θεατρίστικες πιρουέτες στην Ωραία Πύλη όπως πλειστάκις συμβαίνει… Ζωντάνευε αμεσότατα με κάθε κίνηση και λόγο του, το αρχαίο εκκλησιαστικό ήθος και το μαρτυρικό φρόνημα των πρώτων αιώνων…
Γνήσιο αντίτυπο των Πατέρων και υπεύθυνος διαχειριστής της κληρονομιάς που του ενεχείρισαν, τον είδαμε να σκύβει στο ιερό θυσιαστήριο συγκλονισμένος. Να καταθέτει την δική του αφοσίωση και να εκζητεί επιμόνως το Θεϊκό έλεος. Ίχνος έπαρσης δεν ανέβαινε στο πρόσωπό του. Ανάγλυφη στην μορφή του η ψυχική αρτιότητα και η βιωματική ταπεινοφροσύνη. Στην ιερή στιγμή του καθαγιασμού του πληρώματος της Εκκλησίας, ξεκολλούσε από τα μύχια της καρδιάς του με πραότητα και συγκλονισμό μία μία τις λέξεις της ικεσίας: «Κύριε Κύριε επίβλεψον εξ ουρανού και ίδε…» Αργότερα πληροφορήθηκα από τον Μητροπολίτη Ναυπάκτου Ιερόθεο πού χρημάτισε άμεσο πνευματικό τέκνο του αειμνήστου Ιεράρχου, ότι ο μακαριστός π. Επιφάνιος Θεοδωρόπουλος του έλεγε αστειευόμενος: «Είσαι γόης όταν λειτουργείς!»
Εκείνο, όμως, που επισφράγισε και επαύξησε την χερουβική του εκείνη λειτουργική παράσταση, ήταν το εμπνευσμένο και εκπληκτικό του κήρυγμα…Τι ρητορική δεινότητα ήταν αυτή; Τι δυναμική εκφορά λόγου και τι συναρπαστική αναφορά στο Ευαγγέλιο της ημέρας; Ο χειμαρρώδης τρόπος ομιλητικής, τα σχήματα πλοκής, όπως και η καλλιεπής και ενθουσιώδης διατύπωση, θύμιζαν τον λόγο του αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου για τον επιστήθιο φίλο και συσπουδαστή του Μέγα Βασίλειο: «Ο λόγος του ηχούσε σαν βροντή, γιατί η ζωή του έφεγγε σαν αστραπή!»
Βέβαια, σφραγίδα γνησιότητας σε όλα αυτά, αποτελούσε η ιλαρότητα του προσώπου του, που ήταν εξακτίνωμα της ασκητικότατης μορφής του… Ήταν το κήρυγμά του πιστοποίηση της αναγεννημένης του ύπαρξης, απαύγασμα της εσωτερικής του κατάνυξης, απόσταγμα της αγαπώσης καρδίας του. Γλυκύτατος και βροντώδης! Διεκτραγωδούσε πάντα με πόνο και ελπίδα «τον θρήνο και τον πόνο» των αλυτρώτων Βορειοηπειρωτών αδελφών μας, που στέναζαν κάτω από το επίπονο πέλμα της αθεϊστικής πολιτικής που επικρατούσε τότε στην Αλβανία και ποθούσαν Ανάσταση…
Κάποτε, έχοντας αυτήν και άλλες παρόμοιες εμπειρίες κοντά του, απάντησα στον ομολογητή και ανεπανάληπτο καθηγητή μας αείμνηστο π. Γεώργιο Μεταλληνό, όταν μας ρώτησε στο μάθημα της ομιλητικής, ποιος εκ των συγχρόνων ιεροκηρύκων μας έχει εντυπωσιάσει… Ευθαρσώς κοινοποίησα την άποψή μου, για τους μακαριστούς και αγίους Ιεράρχες Φλωρίνης Αυγουστίνο και Κονίτσης Σεβαστιανό. Συμφώνησε ο παπά Γιώργης και συμπλήρωσε άλλα δύο ονόματα. Των εν αγίοις ωσαύτως αυλιζομένων Μητροπολιτών Νικαίας Γεωργίου και Χίου Χρυσοστόμου Γιαλούρη. Αυτή η πρώτη γνωριμία μαζί του στον Άγιο Νικόλαο Πειραιώς ήταν αρκετή για να μου δημιουργήσει την ακατανίκητη έφεση να μαθητεύσω κοντά του.
Μετά από λίγες ημέρες, μου λέει και πάλι ο Γιάννης (νυν π. Ιερόθεος). Πάμε να γνωρίσεις έναν άγιο άνθρωπο. Με πήγε στον άγιο Πορφύριο. Ουδέποτε μου απεκάλυψε την στενή σχέση πού είχε μαζί του. Δεν είχα ακούσει μέχρι τότε κάτι περί αγίου Πορφυρίου. Όταν πήγαμε, τον βρήκαμε ξαπλωμένο, μια σταλιά γεροντάκι, σκεπασμένο με ένα κατάλευκο σινδόνι. Τον κοίταζα φαίνεται εταστικά… Ο Γιάννης μιλούσε έξω από το δωμάτιο με την ανιψιά του… Ο άγιος, μου έκανε κάποιο χαριτωμένο σχόλιο για τον Γιάννη… Έπειτα με ξάφνιασε πολύ με αυτό πού μου είπε: «Αυτός ο δεσπότης που είδες (ο Σεβαστιανός) είναι άγιος! Γι’ αυτό σου έκανε μεγάλη εντύπωση! Τον έκαναν όμως με το ζόρι δεσπότη! Τον απείλησε ο τότε Αρχιεπίσκοπος με καθαίρεση αν δεν δεχόταν… Ούτε είχε ιδέα… Όλοι εκείνης της περιόδου σπρώχθηκαν πολύ για να γίνουν Επίσκοποι… Πιο πολύ όμως ετούτος πού είδες (ο Σεβαστιανός) και ο Μητροπολίτης του χωριού μου (ο Καρυστίας). Γι’ αυτό έχουν μεγάλη ευλογία από τον Θεό… Να θυμάσαι πάντα, κατέληξε. Οι άγιοι Επίσκοποι επιστρατεύονται…!» Ήταν ικανή η αγιόλεκτη αυτή σύσταση να με ωθήσει πιο κοντά στον τρισμακάριο Σεβαστιανό.
Ήταν ένα από τα καλύτερα «σχολεία» πού πλημμελώς φοίτησα… Δεν είχα την απαιτούμενη έμπνευση δυστυχώς προκειμένου να αποκομίσω πολλά… Τον ακολουθούσα όμως, όσο μπορούσα, σε κάθε βήμα του… Θαύμαζα και χαιρόμουν… Και εκείνος άλλοτε πείραζε με το λεπτό εκείνο εξιδιασμένο χιούμορ του και άλλοτε ταπεινωνόταν στον έσχατο δυνατόν βαθμό, ζητώντας μας να τον συγχωρήσουμε και να ευχόμαστε να εύρει έλεος παρά Κυρίου… «Νά ασπασθείς την δεξιά του Αρχιεπισκόπου Τιμοθέου εκ μέρους μου» έλεγε πάντα… Βαθεία η εκτίμηση του ενός προς τον άλλον. Και αμοιβαίος ο σεβασμός και η αναγνώριση…
Κάποτε στα γραφεία της ΣΦΕΒΑ στην Αθήνα, επανάλαβε σε ελαφρά παράφραση τα λόγια τού Αγίου Γρηγορίου τού Θεολόγου, με βαθύ αναστεναγμό, κοινοποιώντας αίσθηση εκκλησιαστικής μοναξιάς και ανθρωπίνης αναζητήσεως: «Καλλίνικον ουκ έχω, νυν δεν και Επιφάνιον, τους σύμψυχους αδελφούς και συλλειτουργούς!» Εννοούσε τον Άγιο Καλλίνικο Μητροπολίτη Εδέσσης και τον Μεγάλο σύγχρονο Πατέρα της Εκκλησίας Αρχιμ. Επιφάνιο Θεοδωρόπουλο που τις ημέρες εκείνες είχε κοιμηθεί…
Για να μην μακρηγορήσω, επαναλαμβάνοντας γεγονότα πανθομολογούμενα και γνωστά, καταλήγω επισημαίνοντας ότι τον Σεβαστιανό όλοι τον γνωρίζουν από τους ανυπόστολους ηρωικούς αγώνες του για την Βόρειο Ήπειρο. Αν και είναι μια υπερθαύμαστη πτυχή της πολύπλευρης και επίμοχθης διακονίας του, νομίζω ότι αδικείται η Χριστοειδής προσωπικότητά του, αν απομονώσουμε τους εθνικούς αγώνες του, από τα ουρανόφρονα σκιρτήματα της αναγεννημένης καρδιάς του… Ήταν θερμουργός και ακαμάχητος αγωνιστής, γιατί πρώτα υπήρξε Χριστοτερπής και οσίαθλος ασκητής. Το τονίζω αυτό, γιατί αυτή η γενεσιουργός δύναμη κάθε άλλης επιδόσεως και επιτυχίας του, ήκιστα αναφέρεται στις αξιόλογες, κατά τα άλλα, αναφορές που γίνονται για την ιλιγγιώδους ύψους προσωπικότητά του…
Συνέλαβε με τον πιο εκλεπτυσμένο και ευαίσθητο τρόπο το δράμα και το κλάμα, (όπως το έλεγε), των Βορειοηπειρωτών αδελφών, γιατί ενσάρκωνε πρωτίστως ήθος Χριστοειδές και ταυτίζονταν υπαρξιακά με τον πόνο των άλλων… Ήταν απόσταγμα της εσωτερικής του αναγέννησης, το άθλημα της απελευθέρωσης των υποδούλων παιδιών του…
Είχε θριαμβευτική άνοδο στα άφθαρτα σκηνώματα της δόξης του Χριστού. Αξιώθηκε και του αγιοπρεπέστατου χαρίσματος της μακαρίας τελευτής! Μου διηγήθηκε ο αδελφός και συμφοιτητής μου Αρχιμ. Ιωήλ Κωνστάνταρος, τα εξής: «Τα τελευταία χρόνια της ζωής του, τον απειλούσε η γνωστή τρομοκρατική οργάνωση 17 Νοέμβρη… Καθόλου δεν πτοήθηκε… Είχε υπερβεί εντελώς τον θάνατο… Έλεγε με παροιμιώδη ηρεμία, ψυχική γαλήνη και χαρούμενη διάθεση: “Κύριε, όπως θέλεις, όπου θέλεις και οπόταν θέλεις! Το θέλω Σου, θέλω μου! Μόνο αξίωσέ με εκείνη την ημέρα να έχω κοινωνήσει”…».
Τελικά, αξιώθηκε μαρτυρικής τελειώσεως μέσω της βασανιστικής ασθένειας του καρκίνου… Ήμουν δίπλα του διαρκώς… Αξιώθηκα να ζήσω το ενδοξότατο πέρασμά του στην αιωνιότητα και να του κλείσω τα μάτια. Εκείνο το πρωινό, ανήμερα του Αγίου Σπυρίδωνος, 12 Δεκεμβρίου 1994 βρισκόταν σε βαθύ κώμα. Ήρθαν οι γιατροί που τον περιέβαλλαν με ιδιαίτερο σεβασμό και είπαν: « Δεν έχει νόημα να κρατάμε άλλο τον Σεβασμιώτατο…». Του αφαίρεσαν όλους τους υποστηρικτικούς μηχανισμούς… Πλησίασα τότε και του φώναξα δυνατά στο αυτί: « Σεβασμιώτατε, θέλετε να κοινωνήσετε;» Ω του θαύματος! Αμέσως άνοιξε τα μάτια του! Συγκατένευσε ότι επιθυμούσε. Αμεσότατα φέραμε την Θεία Κοινωνία από το Σιναΐτικο μετόχι. Πάλι αντιλήφθηκε την στιγμή της τελευταίας εκείνης συγκλονιστικής επαφής του με το Αγιοπότηρο της Ζωής! Ένωσε τα τρία δάκτυλα της δεξιάς χειρός για το σημείο του Σταυρού. Τον βοήθησα εγώ να κάνει τον ιερό σχηματισμό πάνω του επειδή δεν μπορούσε να σηκώσει το χέρι του. Άνοιξε τα μάτια και έλαβε την Θεία Κοινωνία «εφόδιον ζωής αιωνίου» όπως επιθυμούσε. Αμέσως άστραψε το πρόσωπό του. Εκείνη την στιγμή, χωρίς καμία σύσπαση και ιδιαίτερη κίνηση, μέσα στο μυστήριο της άρρητης φωτοχυσίας που εξέπεμψε η μορφή του, φτερούγισε, αναχώρησε για την «ποθεινήν πατρίδα» πού προσδοκούσε και δια βίου επιποθούσε…»
Η κηδεία του μεγαλειώδης! Χιλιάδες ο κόσμος! «Ήταν κηδεία Μεγάλου Βασιλείου» ομολόγησε συγκλονισμένος, ο φίλος του Μητροπολίτης Κίτρους και Κατερίνης Αγαθόνικος! Ο Αγαθόνικος πού έφυγε και εκείνος πρόσφατα για την όντως Ζωή, ήταν ένας άλλος άγιος Ιεράρχης πού γνώρισα. Θα ασχοληθώ αργότερα με την εκπληκτική προσωπικότητα και εκείνου. Θυμάμαι τους αγίους Ιεράρχες Καστορίας Γρηγόριο τον Γ΄ και Κίτρους Αγαθόνικο, να σκύβουν ευλαβικά και να ασπάζονται το χέρι του μαρτυρικού Μητροπολίτου Λαρίσης Θεολόγου μέσα στο ιερό βήμα του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού Κονίτσης και να τού λένε: «Φεύγουν τα διαμάντια της Ιεραρχίας μας!»
Στον επικήδειο λόγο του ο τότε γραμματεύς των συνοδικών δικαστηρίων Αρχιμ. Σεραφείμ Μεντζελόπουλος νυν Μητροπολίτης Πειραιώς, εγκωμίασε τον αείμνηστο Ιεράρχη με λόγο ακριβοδίκαιο, παρρησιασμένο, γλαφυρότατο και τολμώ να πω επαναστατικό. Ήταν έκπληξη για τα εκκλησιαστικά δεδομένα της εποχής εκείνης και τα τυχόν οδυνηρά αποτελέσματα πού θα ακολουθούσαν, η σθεναρή εκείνη ομολογία τού Σεραφείμ… Ανάμεσα στ’ άλλα τόνισε: «Εισέρχεται εν τω Θεώ < ο μισήσας τα έργα των Νικολαϊτών> (Αποκ.Β΄,6)…Ο πανυπερτέλειος και καθαρός Θεός δεν αποδέχεται τον συμβιβασμόν με τα έργα της φαυλότητας και ασφαλώς δεν θεωρεί γνησίαν την επισκοπικήν διακονίαν που με το πρόσχημα της ειρηνεύσεως ή της ταπεινώσεως ανοίγει τον δίαυλον εις την πρακτικήν της σεσηπυΐας χοϊκότητος αδιαφορούσα διά την επέκεινα προοπτικήν και αξιοπρέπειαν τού τιμιωτάτου ανθρωπίνου προσώπου… Ο αποιχόμενος όμως τιμιώτατος και καθαρότατος Επίσκοπος, ο μεγαλοφυώς υπερβάς τας αντινομίας του χοϊκού ημών περιβλήματος και του δερματίνου χιτώνος, ανεδείχθη <πιστός άχρι θανάτου>(Αποκ. Β΄,10) και ανένδοτος και ασυμβίβαστος τηρητής τού αρχαίου ημών κάλλους και <της αγάπης της πρώτης> (Αποκ. Β΄,4)». Αυτή η εύστοχη και βαρυσήμαντη επισήμανση αποκρυπτογραφεί ολοσχερώς την ενδοκρύφια νόσο εκείνης της εποχής και ανατέμνει εναργώς την ομοιοπαθή κατάστασή του σήμερα, επικινδύνως γιγαντωθείσα και απροκαλύπτως κομπάζουσα…».
Σ’ αυτά αξίζει να προστεθεί και η μαρτυρία του Αρχιμ. Αρσενίου Κατερέλου καθηγουμένου της Ι.Μ. Αγίου Νικολάου Δίβρης Φθιώτιδος (αυταδέλφου του Μητροπολίτου Κρήνης Κυρίλλου), για την κατάθεση του Αγίου Παϊσίου του Αγιορείτου, όπως την διέσωσε: «Δεσποτάδες υπάρχουν πολλοί, αλλά Σεβαστιανός κανένας!»
Τα χρόνια πέρασαν. Έκλεισε πρόσφατα ολόκληρη τριακονταετία από την οσιοπρεπή μεταχώρησή του στα επουράνια. Η μορφή του, όμως, ζωντανή και ανεξίτηλη βρίσκεται πάντα συνοδός του πανδαμάτορα χρόνου, νοηματίζει το παρόν και διαμορφώνει ευοίωνες προοπτικές για το μέλλον. Ακτινοβόλος και ηλιοπερίχυτος ο τρισμακάριος Ιεράρχης, θα εννοιολογεί πάντα την Εκκλησία ως εργαστήριο αγιότητας και εφαλτήριο εμπνευσμένων αγώνων για την δόξα του Χριστού και την εύκλεια του Γένους. Και ευελπιστούμε να τον ξαναπολαύσουμε και πάλι, με θεοϋφαντη στολή ιερουργούντα στο Υπερουράνιο Θυσιαστήριο, αφού πρώτα αξιωθούμε να τον εγκωμιάσουμε ως Άγιο της Εκκλησίας, στην χειροποίητη σκηνή της επίγειας Θείας Μυσταγωγίας. Εκζητούμε τις προς Θεόν πρεσβείες του.
Αμήν.