ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΙΕΕΤ
ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΙΚΗΓΟΡΟ ΙΩΑΝΝΗ ΣΠΗΛΙΟΠΟΥΛΟ
ΔΕΝ ΗΤΑΝ ΑΠΛΑ ΔΥΣΤΥΧΗΜΑ ΑΛΛΑ ΑΝΘΡΩΠΟΚΤΟΝΙΕΣ ΜΕ ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΟ ΔΟΛΟ!
Δεν υπάρχει τραγικότερο γεγονός στην ιστορία των ελληνικών σιδηροδρόμων από την
πρόσφατη τραγωδία στην κοιλάδα των Τεμπών. Ήταν όμως θέμα χρόνου να συμβεί,
αφού στην Ελλάδα ζούμε κατά τύχη και αν είσαι τυχερός θα σωθείς, αν όμως όχι, θα
σκοτωθείς!
Τα συστήματα φωτοσήμανσης και τηλεδιοίκησης, που είχαν εγκατασταθεί προ
πολλών ετών, δεν λειτουργούν τουλάχιστον από το 2011! Οι εργαζόμενοι στους ελληνικούς
σιδηροδρόμους είχαν πολλές φορές επισημάνει τους κινδύνους για την ασφάλεια των
επιβαινόντων στους συρμούς, σε σημείο που οι ανακοινώσεις τους συνιστούσαν «χρονικά
προαναγγελθέντων θανάτων». Όμως όλοι οι πολιτικοί και υπηρεσιακοί «αρμόδιοι» συνεχώς
και προκλητικά εκώφευαν! Τώρα αναζητούνται από τους πάντες με κροκοδείλια δάκρυα οι
«υπεύθυνοι» για να καταλαγιάσει η φωτιά, παρόλο που οι φωνές διαμαρτυρίας για την
ανυπαρξία μέτρων και την διάλυση των σιδηροδρόμων ακούγονταν επί σειρά ετών.
Σε άρθρο μου που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» στις 3-6-2017 υπό τον
τίτλο «Χωρίς ισχύ το άρθρο 86 του Συντάγματος περί ποινικής ευθύνης υπουργών;», είχα
τονίσει ότι στη νομική τα πάντα είναι θέμα ερμηνείας, απλής ή συνδυαστικής αλλά πάντοτε
σύμφωνης με τους κανόνες της επιστήμης, η οποία είναι πρώτιστα γνώση και λογική. Αφού
όμως τα πάντα στη νομική είναι θέμα ερμηνείας, η ανεξάρτητη Δικαστική Εξουσία,
ερμηνεύοντας αυθεντικά το σύνταγμα και τους νόμους, μπορεί κάλλιστα να οδηγηθεί στις
ακόλουθες ερμηνευτικές νομικές σκέψεις :
Στον ισχύοντα Ποινικό Κώδικα (ΠΚ), πέραν του άρθρου 259 για παράβαση καθήκοντος και
του άρθρου 306 για έκθεση άλλων σε κίνδυνο, υπάρχουν και οι εξής διατάξεις : 1) Το άρθρο 288 ΠΚ (Παρεμπόδιση αποτροπής κινδύνου και παράλειψη οφειλόμενης βοήθειας) που στην παράγραφο 1 ορίζει : «Όποιος ματαιώνει ή δυσχεραίνει την ενέργεια που είναι αναγκαία για να αποτραπεί ή να κατασταλεί ένας κοινός κίνδυνος που υπάρχει ή που επίκειται για τη ζωή ή την υγεία ανθρώπου ή για ξένες ιδιοκτησίες τιμωρείται με φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηματική ποινή.» και
2) Το άρθρο 291 ΠΚ (Επικίνδυνες παρεμβάσεις στη συγκοινωνία μέσων σταθερής τροχιάς, πλοίων και αεροσκαφών) που στην παράγραφο 1 ορίζει ότι «Όποιος διαταράσσει την ασφάλεια της συγκοινωνίας μέσων σταθερής τροχιάς …δ) με παραβίαση των
κανόνων τεχνικού ελέγχου ή ασφαλούς φόρτωσης των συγκοινωνιακών μέσων … στ) με
άλλες επικίνδυνες, για την ασφάλεια της συγκοινωνίας πράξεις τιμωρείται : δδ), με κάθειρξη τουλάχιστον δέκα (10) ετών αν η πράξη είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο άλλου. Αν προκλήθηκε ο θάνατος μεγάλου αριθμού ανθρώπων, το δικαστήριο μπορεί να επιβάλλει
ισόβια κάθειρξη.»
Όλοι οι νομικοί γνωρίζουν από τα φοιτητικά τους χρόνια την έννοια του ενδεχόμενου δόλου, που σημαίνει ότι κάποιος γνωρίζει ότι οι πράξεις ή οι παραλείψεις του μπορεί να οδηγήσουν σε ένα παράνομο και ζημιογόνο για άλλους γεγονός, αλλά παρ’ όλα αυτά δεν σταματά και αποδέχεται την πιθανότητα επέλευσης αυτού του αποτελέσματος των πράξεων ή παραλείψεών του. Ο ενδεχόμενος δόλος δεν είναι αμέλεια, αλλά πρόθεση διενέργειας και
αποδοχή πράξης ή παράλειψης που μπορεί να επιφέρει το ζημιογόνο αποτέλεσμα, γι’ αυτό
και τιμωρείται ως δόλος.
Στην προκειμένη περίπτωση υπάρχει προς όλους τους πολιτικούς και υπηρεσιακούς
προϊσταμένους, τους ιθύνοντες, τους αρμοδίους και τους υπευθύνους των ελληνικών
σιδηροδρόμων πληθώρα προειδοποιήσεων, ανακοινώσεων, επισημάνσεων από τους
εργαζομένους στους ελληνικούς σιδηροδρόμους σχετικά με τους κινδύνους για την ασφάλεια των επιβαινόντων που εγκυμονούσαν, τόσον η μη λειτουργία τουλάχιστον από το 2011 των συστημάτων φωτοσήμανσης και τηλεδιοίκησης, όσον και η μείωση του προσωπικού και των τεχνικών ελέγχων και κανόνων των συστημάτων και διαδικασιών των σιδηροδρόμων.
Εκτός, λοιπόν, του προφανώς υπαιτίου ως πρώτου αυτουργού σταθμάρχου, υφίσταται
τουλάχιστον από το 2011 και η αποδεδειγμένη αδιαφορία, ή αλλιώς παράλειψη των
οφειλόμενων ενεργειών, καθώς και εν τοις πράγμασιν σιωπηλή αλλά πλήρης αποδοχή της
πιθανότητας επέλευσης δυστυχημάτων, που συνιστά ενδεχόμενο δόλο από πλευράς όλων
των πολιτικών και υπηρεσιακών προϊσταμένων, δηλαδή των διατελεσάντων πρωθυπουργών, υπουργών – υφυπουργών – γενικών γραμματέων Μεταφορών, μελών ρυθμιστικών αρχών που ενέκριναν τους όρους λειτουργίας και ασφαλείας του σιδηροδρομικού δικτύου, προέδρων διοικητικών συμβουλίων – συμβούλων με εκτελεστική αρμοδιότητα – γενικών διευθυντών και διευθυντών του ΟΣΕ ή και οποιουδήποτε διαδόχου του οργανισμού ή φορέα έργου και υπηρεσιών των ελληνικών σιδηροδρόμων.
Αυτό το ως άνω αδιαμφισβήτητο γεγονός καθιστά όλους, ανεξαιρέτως, τους ανωτέρω
πολιτικούς και υπηρεσιακούς προϊσταμένους των ελληνικών σιδηροδρόμων υπαιτίους
αυτουργούς και παραβάτες με τον ανάλογο συνδυασμό των άρθρων 259, 288, 291 και 306
του Ποινικού Κώδικα και συνεπώς κατηγορουμένους για πολλαπλές ανθρωποκτονίες με
ενδεχόμενο δόλο συνολικά (προς το παρόν) πενήντα επτά (57) συνανθρώπων μας, πέραν
της πρόκλησης ελαφρών αλλά και βαρύτατων σωματικών βλαβών σε άλλους σαράντα επτά
(47). Ας κρίνουν μετά τα αρμόδια δικαστήρια τον βαθμό ευθύνης του καθενός ξεχωριστά και ας επιμερίσουν τις ανάλογες ποινές, ως ελάχιστο φόρο τιμής στα αδικοχαμένα θύματα, που ως επί το πλείστον ήταν νέες και νέοι, φερέλπιδες των συγγενών τους και της πατρίδας.
Οι παραπάνω σκέψεις αποτελούν μια μικρή προσωπική συνεισφορά στην προσπάθεια των
εισαγγελικών αρχών για απόδοση ευθυνών, παρότι είμαι άκρως απαισιόδοξος ως προς την
μελέτη και την υιοθέτησή τους… Να θυμίσω ακόμη την ιστορία του Γερμανού μυλωνά, που αδικούμενος από τον ισχυρό χωροδεσπότη είπε με νόημα και ενδόμυχη ελπίδα: “υπάρχουν Δικαστές στο Βερολίνο!”. Στην Ελλάδα όμως υπάρχουν; Και αν υπάρχουν, τολμούν ;
ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΠΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω
Διδάκτωρ Νομικής Πανεπιστημίου Κολωνίας