«Πάντα ματαιότης τὰ ἀνθρώπινα, ὅσα οὐχ ὑπάρχει μετὰ θάνατον· οὐ παραμένει ὁ πλοῦτος, οὐ συνοδεύει ἡ δόξα· ἐπελθὼν γὰρ ὁ θάνατος, ταῦτα πάντα ἐξηφάνισται...».
Ἡ ἔννοια τῆς ματαιότητος τῶν ἐπιγείων πραγμάτων ἐπισημαίνεται συχνὰ καὶ ἐναργῶς τόσο στὴν Παλαιὰ, ὅσο καὶ στὴν Καινὴ Διαθήκη. Στὴν ἀλήθεια αὐτὴ στηρίζεται καὶ τὸ γνωστὸ Ἰδιόμελο ποὺ ψάλλεται κατὰ τὴν νεκρώσιμη ἀκολουθία. Ἐντύπωση μᾶς προκαλεῖ τὸ γεγονὸς ὅτι ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνὸς ἐπικεντρώνεται σὲ δύο πάθη γιὰ νὰ καταδείξει ἰδιαιτέρως τὴ ματαιότητα τοῦ κόσμου.
«Οὐ παραμένει ὁ πλοῦτος»
Ἡ Ἐκκλησία μας δὲν καταδικάζει τὸν πλοῦτο. Ὁ πλοῦτος δὲν ἀπαγορεύεται ἂν χρησιμοποιεῖται γιὰ θεοφιλεῖς σκοπούς. Ἡ Σοφία Σειράχ λέει: «Ἀγαθὸς ὁ πλοῦτος, ᾧ μὴ ἐστιν ἁμαρτία» (13,24). Το ίδιο νόημα έχουν τα λόγια: «Εὐτυχὴς εἶναι ὁ πλούσιος ὁ ὁποῖος κατόρθωσε νὰ εἶναι ἀκατάγνωστος, ἀπρόσβλητος ἀπὸ τὴ φιλαργυρία καὶ δὲν ἐπεδίωξε νὰ συγκεντρώσει περισσότερο χρυσό. Ποῖος καὶ ποῦ εἶναι αὐτὸς γιὰ νὰ τὸν συγχαροῦμε; Γιατὶ αὐτὸς ἔκανε θαυμαστὰ ἔργα στὸ λαό του» (31, 8-9). Ὁ ἀγαθὸς πλούσιος δὲν μολύνεται ἀπὸ τὴ μανία τοῦ πλούτου οὔτε ἀδίκησε ἄλλους γιὰ νὰ πλουτίσει.
Πότε όμως καταδικάζεται ὁ πλοῦτος;
* Ὅταν ἀρνούμαστε τὴν ἐκκλησιαστικὴ ζωή καὶ τὴν Ὀρθόδοξη πίστη καὶ τὴν πνευματικὴ μας καλλιέργεια.
* Ὅταν ὁ πλοῦτος ἀποκτιέται μὲ ἀπάτες, δολοπλοκίες, κλοπές, ἀδικίες καὶ κολακείες.
* Ὅταν αἰχμαλωτίζεται ἡ καρδιὰ μας καὶ θυσιάζουμε τὴν πίστη στὸν Θεό, τὶς ἀρχές, τὶς ἀξίες, τὰ ἰδανικὰ τῆς πατρίδος μας.
* Ὅταν τὸν θεοποιοῦμε καὶ ἀρνούμαστε τὴν ἀγαπητικὴ πρόνοια τοῦ Θεοῦ στὴ ζωὴ μας. Ή θεοποίηση τῶν ὑλικῶν ἀγαθῶν εἶναι εἰδωλολατρεία.
«Οὐ συνοδεύει ἡ δόξα»
Ἡ κενοδοξία εἶναι μιὰ ὑπερβολικὴ μορφὴ φιλοδοξίας ποὺ ὀνομάζεται καί ματαιοδοξία. Ἡ κενοδοξία ἀφανίζει τὶς ἀρετές. Τὸ μυαλὸ τοῦ ἀνθρώπου δὲν λειτουργεῖ σωστά. Ἡ κρίση του δὲν βγάζει σωστὲς ἀποφάσεις. Καταστρέφονται οἱ θεοφιλεῖς πράξεις. Ὁδηγεῖται σὲ πονηρὲς καὶ ἄνομες πράξεις. Ἀπὸ τὴν κενοδοξία προέρχεται ὁ φθόνος, ἡ ἀπόγνωση, καὶ ἡ μητέρα τῶν κακῶν: ἡ φιλαργυρία. Ὁ Ἅγιος Νεῖλος ὁ Ἀσκητὴς λέει: «Κενοδοξία ἀπόλλυσι μισθούς ἀρετῶν». Ὁ δὲ Ἱερὸς Χρυσόστομος προσθέτει: «Κἂν μύρια κατορθώματα ἔχωμεν, πάντα ἱκανὴ διαλῦσαι τῆς κενοδοξίας ἡ λύμη». Ψυχὴ ποὺ ἐπιθυμεῖ τὴν τιμὴ καὶ τὴ δόξα δὲν θὰ δεῖ τὴ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν. Ὅλα τὰ ἀφανίζει ἡ κενοδοξία.
«Ἐπελθὼν γὰρ ὁ θάνατος, ταῦτα πάντα ἐξηφάνισται»
Ὁ Σολομών συνοψίζει μὲ τὰ παροιμιώδη λόγια του: «Ματαιότης ματαιοτήτων, τὰ πάντα ματαιότης» (Ἐκκλ. 1,2).
Ὅμως τὸ πιὸ ἀκαταμάχητο ἐπιχείρημα γιὰ τὴ ματαιότητα τοῦ πλούτου εἶναι ὁ θάνατος. Ὁ ἄνθρωπος τίποτε δὲν θὰ πάρει μαζί του. «Ὁ πεποιθὼς ἐπὶ πλούτῳ, οὗτος πεσεῖται» (Παρ. 11,28).
Ἅγιοι Πατέρες,
Ὅποιος ἔχει τὴν πεποίθησή του στὸν πλοῦτο, θὰ καταστραφεῖ, θὰ χάσει τὴν αἰώνια ψυχὴ του. Ἐὰν οἱ ἀλήθειες ἰσχύουν γιὰ τοὺς χριστιανοὺς ἀδελφοὺς ποὺ ζοῦν μὲς τὸν κόσμο, πολὺ δὲ περισσότερο οἱ ἀλήθειες αὐτές ἔχουν ἄμεση σχέση μὲ μᾶς τούς μοναχοὺς, ποὺ ἔχουμε πάρει τὴν ἀπόφαση νὰ ἀγαπήσουμε, νὰ μιμηθοῦμε τὴν πτωχεία τοῦ Διδασκάλου μας, τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἀλλὰ καὶ όλων τῶν Ἁγίων, οἱ ὁποῖοι ἔζησαν με ἀκτημοσύνη.
Με πολὺ πόνο καὶ θλίψη ζήσαμε τὴν δεύτερη ἅλωση τοῦ Ἁγίου Ὄρους κατὰ τὴν πρόσφατη ἐπίσκεψη τοῦ ἀθεόφοβου Πρωθυπουργοῦ κ. Κυριάκου Μητσοτάκη στὸ Ἅγιον Ὄρος, τὸν ὁποῖον ὑποδέχθηκαν εὐτυχῶς λίγοι Ἡγούμενοι μὲ τυμπανοκρουσίες καὶ ὡς ἀρχηγὸ τοῦ κράτους.
Το ἔχουμε γράψει κι ἄλλη φορά ὅτι χάρις στὸν Θεοφόρο Ἐπίσκοπο Αἰτωλίας καὶ Ἀκαρνανίας κυρό Κοσμᾶ γνωρίσαμε πολλοὺς σύγχρονους Ἁγίους μεταξύ αὐτῶν καὶ τὸν Ἅγιο Παΐσιο. Τὸ 1986 σέ μία ἀπὸ τὶς ἐπισκέψεις μᾶς μίλησε γιὰ τὴν ἀξία τῆς πνευματικῆς ζωῆς καὶ τὸ πόσο οἱ νέοι θὰ πρέπει νὰ εἶναι προσεκτικοί γιὰ νὰ διαφυλάξουν τὸν ἑαυτό τους ἀπὸ τὶς παγίδες τοῦ Πονηροῦ. Στὴ συνέχεια σάν ἐλατήριο σηκώθηκε ὅρθιος καὶ εἶπε τὰ ἑξῆς: «Τὸ Ἅγιον Ὄρος ἔχει ἐκκοσμικευθεῖ καὶ γι’ αὐτὸ φταῖνε οἱ νέοι Ἡγούμενοι ποὺ ἦρθαν». Μείναμε ἄναυδοι μὲ τὴν ἱερὰ ὀργὴ καὶ τὸν πόνο ποὺ ἐξεδήλωσε ὁ Ἅγιος ἐκείνη τὴ στιγμή.
Πρώτη Μαρτυρία
Ρωτήσαμε ἕναν ἐνάρετο Ἁγιορείτη ποὺ ἔχει κυριολεκτικὰ «λιώσει» μέσα στὸ Ἅγιον Ὄρος πῶς εἶδε τὴν ἐπίσκεψη τοῦ Πρωθυπουργοῦ.
Μᾶς εἶπε:
-Μοῦ ἔρχονται κάποιες φράσεις πολύ σκληρές γι’ αὐτοὺς ποὺ πήγανε. Ποῦ πᾶτε Πατέρες; Νὰ ὑποδεχτεῖτε ποιόν; Αὐτὸν ποὺ πούλησε ὅλη τὴν Ἑλλάδα; Ποὺ ἔφερε νόμους Ἀντίχριστους καὶ ὕστερα ἀπὸ ὅ,τι ἀκούω εἶναι καὶ «Μασσόνος». Ποῦ πᾶτε νὰ ὑποδεχτεῖτε αὐτὸν τὸν ἄνθρωπο; Ποῦ πᾶτε; Αὐτὸ θὰ μείνει μιὰ μελανὴ σελίδα στὴν ἱστορία, ὅπως ἔγινε κάποτε ἐπὶ Βέκκου ποὺ συλλειτούργησαν μὲ τοὺς Παπικοὺς καὶ σέ ἕνα μοναστήρι βούλιαξε, τὸ Καθολικό. Ποῦ τὸν βάζετε αὐτὸν μέσα στὸν Δεσποτικό θρόνο; Ποῦ τὸν βάζετε αὐτόν;
«Τὸ βδέλυγμα τῆς ἐρημώσεως ἑστώς ἐν τόπῳ Ἁγίῳ;» (Ματθ. 24,15). Τὸ λέει στὸ Εὐαγγέλιο τοῦ Ματθαίου, δὲν τὸ λέει; Τί ἐννοεῖ; Θὰ λέγαμε, ἕνα σίχαμα εἶναι σὲ τόπο Ἅγιον. Αὐτὸς ψήφισε νόμους, νομιμοποίησε τὴ σοδομικὴ ἁμαρτία, θεσμοθέτησε τὸν γάμο τῶν ὁμοφυλοφίλων και την τεκνοθεσία, αὐτὸ εἶναι πρωτάκουστο.
Καὶ κάτι ἄλλο νὰ σᾶς πῶ για τοὺς Ἡγουμένους ποὺ δὲν πῆγαν στὴν ὑποδοχὴ. Δεν πήγατε, ἀλλὰ δὲν ἔπρεπε νὰ πεῖτε κάτι; Ἡ σιωπὴ εἶναι ἔνοχη, ἔτσι δὲν εἶναι; Δὲν πῆγες καλά ἔκανες ποὺ δὲν πῆγες, ἀλλὰ πὲς καὶ τὸν λόγο ποὺ δὲν πῆγες, για νὰ ἀκουστεῖ. «Πᾶς ὅστις ὁμολογήσει ἐν ἐμοὶ ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὁμολογήσω κἀγὼ ἐν αὐτῷ ἔμπροσθεν τοῦ πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς· ὅστις δ᾿ ἂν ἀρνήσηταί με ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ἀρνήσομαι αὐτὸν κἀγὼ ἔμπροσθεν τοῦ πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς.» (Ματθ. 10, 32-33). Φαντάζομαι θὰ ἔχει σκανδαλισθεῖ ὁ κόσμος ἔξω. Ὁ Πανάγαθος Θεὸς εἶναι πολύ -θὰ λέγαμε- ἐπιεικὴς μὲ ὅλα τὰ ἄλλα ἁμαρτήματα, ἀλλὰ στὰ θέματα τῆς Πίστεως δὲ χαρίζεται. Πόρναι καὶ τελῶναι, ἐὰν μετανοήσουν, θα πᾶνε στὸν Παράδεισο. Δὲ θὰ πᾶνε στὸν Παράδεισο ἄνθρωποι οἱ ὁποῖοι ἀφιερώθηκαν, ἀλλὰ ἐξέκλιναν ὡς πρὸς τὴν πίστη. Τὴν πίστη νὰ κρατήσουμε, ἀδελφέ μου.
-Γέροντα πῶς πῆγε ὁ καλόγερος καὶ φίλησε τὸ χέρι τοῦ ἀσεβοῦς πρωθυπουργοῦ;
-Κοιτάξτε νὰ σᾶς πῶ οἱ ἐλαφρόμυαλοι παντοῦ εἶναι ἀδελφέ μου, μὴν ἀπορεῖτε. Δὲ ξέρω βέβαια ποιὸς εἶναι, δὲ γνωριζόμαστε μεταξὺ μας ὅλοι. Κάποιος ἐλαφρόμυαλος μοναχὸς πήγε ἐκεῖ πέρα καὶ τοῦ φίλησε τὸ χέρι, λὲς καὶ ἦταν ἱερέας.
-Γέροντα ὁ πρωθυπουργὸς ἔδωσε 100 ἐκατομμύρια στους Ἁγιορείτες καὶ ἀπάντησε: -Ἂ, δεν τὰ ἔδωσε ἀκόμα. Ξέρετε τὶ εὔχομαι; Νὰ μὴ τὰ δώσει, νὰ τοὺς κοροϊδέψει. «Μὴ πεποίθατε ἐπ᾿ ἄρχοντας, ἐπὶ υἱοὺς ἀνθρώπων, οἷς οὐκ ἔστι σωτηρία» (Ψαλμ. 145,3).
Δεύτερη Μαρτυρία
Ἄλλος εὐλαβὴς Ἁγιορείτης μᾶς εἶπε τὸ ἐξῆς: «Πάτερ μου, ἡ Παναγία συνέχεια, κουνάει τὸ Ἅγιον Ὄρος καὶ κυρίως ἀπὸ τότε ποὺ θέλανε νὰ μποῦν οἱ ἀστυνομικοὶ στὴ Μονὴ Ἐσφιγμένου. Στὴν ἑορτὴ τῆς Πεντηκοστῆς, στὴ διάρκεια τῆς ἀγρυπνίας, μᾶς κούνησε, ἀλλὰ καὶ τὴν ἐβδομάδα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἔκανε πολλοὺς σεισμούς. Καὶ τὴν ἡμέρα ποὺ ἦρθε ὁ ἀφορισμένος Πρωθυπουργὸς εἴχαμε ἀρκετοὺς σεισμούς καί ἐμεῖς πέρα βρέχει…».
Ἕνας αὐτόπτης μάρτυρας μοῦ εἶπε ὅτι ὁ Ἅγιος Παΐσιος ἤθελε νὰ φύγει ἀπὸ τὸ Ἅγιον Ὄρος. Ὅταν ἦρθαν κάποιοι Γεωργιανοί τὸ 1992 γιὰ νὰ γίνουν μοναχοὶ περίμεναν νὰ τοὺς πεῖ μπρὰβο ποὺ παρατήσατε τὴν πατρίδα σας καὶ ἦλθατε γιὰ τὴ σωτηρία σας στὸ Ἅγιον Ὄρος, τοὺς ἔβαλε τὶς φωνὲς ὁ Γέροντας καὶ τοὺς εἶπε:«Τὶ ἤλθατε νὰ κάνετε ἐσεῖς στὸ Ἅγιον Ὄρος; Ἐμεῖς θὰ φύγουμε ἀπὸ τὸ Ἅγιον Ὄρος καὶ ἐσεῖς ἤλθατε ἐδῶ; Τὸ 1990 ὅταν κάηκε τὸ Ἅγιον Ὄρος ἤμουν λαϊκός. Τὸ 1991 ἦμουν δόκιμος. Ὁ Ἅγιος Παΐσιος εἶχε πεῖ τότε ὅτι ὑπάρχουν μερικοί μοναχοί ποὺ δὲν προσεύχονται νὰ σβήσει ἡ φωτιά -καὶ ἐννοοῦσε τὸν ἑαυτό του- γιατί πρῶτοι ἐμείς οἱ καλόγεροι θὰ πρέπει νὰ σβήσουμε τὸ κοσμικό φρόνημα».
Ἅγιοι Πατέρες,
Δὲν εἶμαι ἄξιος νὰ φιλήσω τὸ χέρι Σας οὔτε καὶ νὰ ἀπαριθμήσω τοὺς ἀγῶνες τοὺς ὁποίους κάνετε γιὰ την Ὀρθοδοξία καὶ τὴν Πατρίδα μας. Τὰ ὅσα γράψαμε εἶναι ἀπόσταγμα πόνου, προβληματισμοῦ καὶ ἀδημονίας γιὰ τὸ Ἅγιον Ὄρος, ποὺ ἀποτελεῖ τὸ προπύργιο τῆς Ὀρθοδοξίας μας. Ἄς ἀκούσει ὁ καθένας μας τὴν προτροπὴ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος στὴν ἱερὰ Ἀποκάλυψη: «Ἐγὼ ὅσους ἐὰν φιλῶ, ἐλέγχω καὶ παιδεύω· ζήλευε οὖν καὶ μετανόησον» (3,19). Ἑρμηνεία: «Ἐγὼ ὅσους ἀγαπῶ, τοὺς ἐλέγχω καὶ τοὺς παιδεύω· γι᾿ αὐτὸ νὰ εἶσαι ζηλωτὴς καὶ νὰ μετανοήσεις».
Τελειώνουμε με τὰ ἀφυπνιστικὰ λόγια τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ καὶ Φιλοθεΐτου: «Τοῦτο σᾶς λέγω καὶ σᾶς παραγγέλλω· κἂν ὁ οὐρανὸς νὰ κατεβῇ κάτω, κἂν ἡ γῆ νὰ ἀνεβῇ ἐπάνω, κἂν ὅλος ὁ κόσμος νὰ χαλάσῃ καθὼς μέλλει νὰ χαλάσῃ, σήμερον αὔριον μὴ σᾶς μέλλῃ τί ἔχει νὰ κάμῃ ὁ Θεός. Τὸ κορμὶ σας ἂς τὸ καύσουν ἂς τὸ τηγανίσουν· τὰ πράγματά σᾶς ἂς σᾶς τὰ πάρουν· μὴ σᾶς μέλλῃ· δώσατέ τα· δὲν εἶναι ἰδικά σας. Ψυχὴ καὶ Χριστὸς σᾶς χρειάζονται. Αὐτὰ τὰ δύο ὅλος ὁ κόσμος νὰ πέσῃ ἐπάνω σας, δὲν ἠμπορεῖ νὰ σᾶς τὰ πάρῃ, ἐκτὸς καὶ τὰ δώσετε μὲ τὸ θέλημά σας. Αὐτὰ τὰ δύο νὰ τὰ φυλάγετε, νὰ μὴ τὰ χάσετε».
Μετά βαθυτάτου σεβασμοῦ
ἀσπάζομαι τήν δεξιάν Σας
Ἀρχιμ. Παῦλος Ντανᾶς
Ἱεροκῆρυξ Ἱερὰς Μητροπόλεως
Αἰτωλίας & Ἀκαρνανίας